1. Y học số là gì?
Y học số (digital health) là việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào chăm sóc sức khỏe nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ và tối ưu hóa quy trình khám chữa bệnh. Các công nghệ nổi bật trong y học số gồm trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây và các ứng dụng di động.
2. Xu hướng y học số trên thế giới
Chuyển đổi số trong lĩnh vực y tế đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu. Theo Grand View Research, thị trường AI trong chăm sóc sức khỏe toàn cầu đạt giá trị 15,4 tỉ USD năm 2023 và tăng lên 22,4 tỉ USD vào năm 2024; tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) giai đoạn 2023–2030 ước đạt 37,5%. Ở các nền y tế phát triển như Mỹ và châu Âu, AI được dùng để phân tích dữ liệu bệnh nhân, phát hiện mô hình bệnh tật và hỗ trợ bác sĩ trong chẩn đoán hình ảnh . Kết hợp với IoT và thiết bị đeo, bệnh nhân có thể theo dõi sức khỏe liên tục và nhận cảnh báo sớm.
3. Bức tranh y học số tại Việt Nam
Tại Việt Nam, y học số đang bước vào giai đoạn tăng tốc. Một số điểm nổi bật gồm:
- Chính sách hỗ trợ: Bộ Y tế đã ban hành Đề án “Khám, chữa bệnh từ xa 2020–2025” nhằm giúp mọi người dân được quản lý, tư vấn và khám chữa bệnh chất lượng ngay tại tuyến dưới. Đề án đặt mục tiêu 24 bệnh viện tuyến trên tham gia mạng lưới khám chữa bệnh từ xa, hỗ trợ đào tạo, chuyển giao kỹ thuật và giảm quá tải cho bệnh viện tuyến cuối.
- Thị trường phát triển nhanh: Theo các chuyên gia, thị trường y tế số Việt Nam đang tăng trưởng nhanh; áp dụng AI trong y tế đã ghi nhận mức tăng 20% trong vài năm qua và có thể đạt quy mô khoảng 1 tỉ USD vào năm 2025pharmed.vn. Chi tiêu cho y tế dự báo tăng từ hơn 17 tỉ USD năm 2019 lên 23 tỉ USD vào năm 2022, tương đương CAGR khoảng 10,7%ictvietnam.vn.
- Đầu tư của doanh nghiệp: Các tập đoàn trong nước như FPT, VinGroup hay Bảo Việt đang đầu tư vào AI y tếpharmed.vn. Nhiều bệnh viện lớn ứng dụng AI trong phân tích X‑quang, CT, MRI và phối hợp với startup để phát triển công cụ chẩn đoán các bệnh mạn tính hoặc sức khỏe tâm thầnpharmed.vn.
- Telemedicine và chăm sóc sức khỏe từ xa: Xu hướng chăm sóc sức khỏe từ xa (CSSK) đặc biệt hữu ích cho người cao tuổi, giúp giảm tải bệnh viện và nâng cao chất lượng cuộc sống ở khu vực vùng sâu vùng xa. Các startup cung cấp ứng dụng đặt lịch hẹn và tư vấn trực tuyến, cho phép bệnh nhân trao đổi với bác sĩ mà không phải tới bệnh viện.
- Sự kiện thúc đẩy kết nối: Triển lãm Y tế Quốc tế Pharmedi Vietnam 2025 (24–27/9/2025, SECC) được xem là bước đệm quan trọng để đưa công nghệ y tế số tại Việt Nam lên tầm cao mới. Sự kiện quy tụ hơn 1 000 gian hàng từ 25 quốc gia, tạo cơ hội giao lưu và trình diễn sản phẩm, giải pháp y tế hiện đại.
4. Cơ hội lớn cho Việt Nam
- Tiếp cận y tế ở vùng sâu, vùng xa: Với hơn 1 000 bệnh viện trên toàn quốc và dân số khoảng 100 triệu người, y học số giúp người dân nông thôn tiếp cận dịch vụ chuyên môn của bệnh viện tuyến trên mà không cần di chuyển.
- Nâng cao hiệu quả hệ thống y tế: AI và Big Data giúp tối ưu hóa quy trình, giảm lãng phí, dự đoán nhu cầu và lên kế hoạch điều trị khoa học. Việc số hóa hồ sơ bệnh án hỗ trợ chia sẻ dữ liệu, tăng cường phối hợp chăm sóc.
- Thị trường đầu tư hấp dẫn: Chính phủ thúc đẩy số hóa bệnh viện, đồng thời Luật Đầu tư sửa đổi 2020 ưu đãi thuế và hỗ trợ tín dụng cho lĩnh vực y tế. Điều này tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư vào giải pháp y tế số.
- Đổi mới sáng tạo từ startup: Khoảng trống trong dịch vụ y tế truyền thống là cơ hội cho các startup phát triển ứng dụng đặt lịch, tư vấn từ xa, quản lý bệnh viện, thiết bị đeo theo dõi sức khỏe và các nền tảng AI chẩn đoán.
5. Thách thức và khuyến nghị
Mặc dù tiềm năng lớn, y học số Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều rào cản:
- Hạ tầng và thiết bị lạc hậu: Nhiều bệnh viện công được xây dựng cách đây hơn hai thập kỷ và cần nâng cấpictvietnam.vn.
- Thiếu cơ sở pháp lý và quy định thống nhất: Các quy trình hành chính rườm rà, chưa có chuẩn mực chia sẻ dữ liệu gây khó khăn cho việc liên thông hệ thống.
- Thay đổi thói quen và kỹ năng: Bác sĩ và bệnh nhân vẫn quen làm việc trên giấy tờ, chưa thành thạo công nghệ.
- Bảo mật và quyền riêng tư: Dữ liệu y tế nhạy cảm cần bảo vệ; việc kết nối hệ thống đòi hỏi giải pháp đảm bảo an ninh thông tin.
Để vượt qua thách thức, cần triển khai đồng bộ: nâng cấp hạ tầng CNTT, chuẩn hóa dữ liệu y tế, tăng cường đào tạo kỹ năng số cho nhân viên y tế và ban hành hành lang pháp lý cụ thể cho telemedicine và AI.
6. Kết luận
Y học số mở ra kỷ nguyên mới cho chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam với những cơ hội to lớn. Sự kết hợp giữa AI, Big Data, IoT và các chính sách hỗ trợ của Chính phủ hứa hẹn mang lại hệ thống y tế hiệu quả, bình đẳng và bền vững. Tuy nhiên, để phát huy hết tiềm năng, các bên liên quan cần chung tay đầu tư, đổi mới sáng tạo và đảm bảo an toàn dữ liệu, nhằm đưa Việt Nam trở thành điểm sáng về y học số trong khu vực.