Chúng ta đang chứng kiến một thế hệ mới của các mô hình vận hành số đang chuyển đổi ý nghĩa kinh tế và bản chất của việc chuyển giao dịch vụ. Phần mềm, cùng với các kiến trúc lấy dữ liệu và AI làm trung tâm, đang dỡ bỏ những ràng buộc truyền thống về vận hành và cho phép một thế hệ mới của mô hình kinh doanh đi ngang qua các ngành nghề. Điều này đang chuyển biến sự cạnh tranh, và chúng ta đã thấy chứng cớ của một thế giới kẻ-thắng-đoạt-tất-cả và tập trung hơn đang nổi lên trong một số thị trường truyền thống. Và khi những xung đột tăng gấp bội xuyên suốt nền kinh tế, các ngành khác nhau trở nên ngày càng kết nối với nhau, thông qua cơ cấu số mới mẻ, tồn tại ở khắp nơi. Toàn bộ nền kinh tế của chúng ta đang bắt đầu giống với một mạng khổng lồ được kết nối, ở mức độ cao đang hợp nhất quanh một số nhỏ các siêu năng lực kỹ thuật số.

Một thế hệ công ty kết nối trung tâm đã nổi lên – những thứ giống như Alphabet/Google, Amazon, Baidu, Facebook, Microsoft, Tencent, và Alibaba. Xa hơn việc thách thức một số đối thủ truyền thống, những mô hình vận hành đã làm cho các công ty kết nối trung tâm có thể giữ vị trí ngày càng trung tâm trong nền kinh tế, rồi vươn ra để kết nối và bố trí những ngành khác nhau theo truyền thống. Trong khi tạo lập giá trị thực cho người dùng, những công ty này cũng nắm giữ một phần giá trị phát sinh to lớn và đang mở rộng, chúng đang định hình tương lai chung của chúng ta.

Xa hơn việc chi phối những thị trường riêng biệt, các công ty kết nối trung tâm hiện được đặt trong tư thế sẵn sàng để tạo và điều khiển những kết nối chủ yếu trong các mạng chính. Hệ điều hành Android đang hình thành một điểm thắt cổ chai cạnh tranh vượt xa ngành điện thoại, đang làm chủ sự truy cấp tới hàng tỷ người tiêu dùng mà các nhà cung cấp sản phẩm và dịch vụ khác mong muốn vươn tới. Các thị trường của Amazon và Alibaba kết nối số lượng bao la người dùng với số lượng bao la của các hãng bán lẻ và công ty sản xuất. Nền tảng nhắm tin WeChat của Tencent tập hợp một tỷ người dùng trên toàn cầu và cung cấp một nguồn truy cập then chốt của người tiêu dùng cho các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ ngân hàng trực tuyến, giải trí, vận tải, và những dịch vụ khác. Alibaba đang kết nối các giao dịch thương mại điện tử với việc chấm điểm tín nhiệm, quản trị đầu tư, và những khoản vay, tất cả đều ở quy mô chưa có tiền lệ.

Người dùng càng tham gia những mạng này, thì nó càng trở nên thu hút (và thậm chí mang tính chất bắt buộc) đối với các doanh nghiệp để đưa ra sản phẩm và dịch vụ thông qua chúng. Bằng cách thúc đẩy lợi tức tăng theo quy mô, phạm vi, và học tập, những siêu năng lực số này có thể kiểm soát những điểm thắt cổ chai cạnh tranh chủ yếu, trích xuất giá trị thiếu cân đối, và làm nghiêng cán cân cạnh tranh toàn cầu.

Tốc độ các quá trình truyền thống đang bị kỹ thuật số thay thế hiện đang tăng nhanh tới mức người ta bắt đầu cảm nhận được sức ép cực kỳ lớn. Sự giới thiệu các nền tảng phần mềm đã cung cấp xung lực ban đầu, nhưng các công nghệ đang trở nên đủ phức tạp để vượt quá nhanh chóng những ứng dụng phần mềm tương đối đơn giản. Tác động của dữ liệu, phân tích dữ liệu, và AI thì chỉ đang dốc lên và có những cách để đi. Và khi kỹ thuật số xung đột ngày càng tăng với những khía cạnh khác nhau của nền kinh tế, xã hội chúng ta, số phận của Nokia đang đe dọa những ngành khác nhau như truyền thông và ngân hàng, xe hơi và du lịch. Sau một trăm năm lịch sử, những công ty như Marriott và Hilton hiện đang đầu tư để thúc đẩy sự chuyển đổi quan trọng, đang tích hợp những tài sản dữ liệu khác nhau, đang phát triển các năng lực trong việc phân tích dữ liệu và AI, và đang làm việc tận lực để tái cấu trúc các mô hình vận hành kinh doanh truyền thống.

Xa hơn việc định hình số phận của những hãng truyền thống, tác động của những xung đột này đang được cảm nhận qua toàn bộ nền kinh tế cũng như vào hệ thống chính trị và xã hội của chúng ta. Khi những ngành khác nhau ngày càng hợp nhất thành một mạng khổng lồ, sự tập trung của giá trị và thông tin không chỉ tạo cơ hội mà còn phát sinh những vấn đề mới. Từ sự xói mòn tính riêng tư của người dùng tới việc nổi lên ngày càng nhiều mối đe dọa mạng, và từ những chiến dịch thông tin sai lạc tới bất bình đẳng kinh tế, sự lan truyền của các mô hình vận hành số đang gây ra một phạm vi của những mối đe dọa mới.

Trích: M. Iansti & K.R. Lakhani